Kiedy opadną emocje związane z rozwodem byli już małżonkowie stają przed kolejnym wyzwaniem
jakim jest podział majątku wspólnego. Słowo „wyzwanie” nie zostało użyte przypadkowo, ponieważ
bardzo często sprawy podziałowe bywają trudniejsze od rozwodu i potrafią budzić większe emocje niż
samo rozstanie.
Dysponując prawomocnym wyrokiem rozwodowym byli małżonkowie mogą podzielić majątek wspólny
w drodze porozumienia korzystając z pomocy notariusza, (jeśli jednym ze składników jest nieruchomość),
samodzielnie w drodze pisemnej umowy lub dokonać podziału przed sądem.
Udział w mająku wspólnym
Należy pamiętać, że zasadą jest udział w majątku wspólnym do 1/2, ale od tej zasady istnieją także
wyjątki. Przy dzieleniu składników majątkowych byli małżonkowie mogą ustalić inną proporcję np. 3/4
do 1/4, o ile jest między nimi zgoda. Jeśli nie ma szans na porozumienie w tej kwestii, a istnieją
przesłanki, czyli „ważne powody” do ustalenia tzw. nierównych udziałów – droga sądowa jest
nieunikniona. Ważne powody wynikają z zasad współżycia społecznego, czyli słuszności i ogólnie pojętej
„sprawiedliwości”.
Co to oznacza? Każdy z byłych małżonków może żądać, aby sąd ustalić udziały w majątku wspólnym z
uwzględnieniem stopnia, w jakim każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Trzeba
pamiętać, że ustalając wyżej opisane przyczynienie się, sąd uwzględnia także nakład osobistej pracy przy
wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
Przykładowo jeśli małżonkowie ustalili, że jedno z nich pracuje zawodowo, a drugie z pracy rezygnuje
ponieważ wychowuje dzieci i dba o dom najprawdopodobniej sąd nie przychyli się do wniosku o
ustalenie nierównych udziałów. Jeśli jednak jeden z małżonków był uzależniony od hazardu i przez ten
nałóg tracił swoje dochody czy dochody małżonka lub wręcz wyprzedawał składniki majątkowe w tym celu
przez co majątek wspólny nie ulegał oczekiwanemu zwiększeniu, a nawet ulegał zmniejszeniu, są szanse
na ustalenie nierównych udziałów. W tym drugim przypadku niewątpliwie istnieją „ważne powody”, aby
ustalić nierówne udziały.
Wypada podkreślić, że już w trakcie postępowania rozwodowego dobrze jest uwzględnić możliwość
ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, co pozwoli odpowiednio rozłożyć akcenty w
pierwszym postępowaniu. Niewątpliwie w sytuacji konfliktu udział adwokata
w obydwóch postępowaniach jest pożądany i pozwoli na skuteczne zabezpieczenie interesów
reprezentowanej strony.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
Według najpowszechniejszego ustroju majątkowego małżeńskiego, tj. ustawowego, w skład majątku
wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków wspólnie lub przez jednego z nich
w trakcie trwania małżeństwa, (w tym także np. środki zgormadzone na tzw. OFE). Podziałowi podlegają
przedmioty będące we własności małżonków na moment rozwodu.
Powyższa ogólna zasada ogólna przewiduje wyjątki. W trakcie trwania małżeństwa każde
z małżonków może nabywać przedmioty majątkowe wyłącznie na swój majątek osobisty. W skład
majątku osobistego wchodzą np. przedmioty otrzymane w drodze darowizny, dziedziczenia, (o ile
darczyńca czy spadkodawca nie postanowili, że przedmiot ma stać się własnością obojga małżonków),
prawa autorskie i prawa pokrewne, przedmioty uzyskane jako nagroda za osobiste osiągnięcia jednego z
małżonków, (a więc wygrana w totolotka wejdzie wskład majątku wspólnego), itp.
Jak wygląda wniosek o podział majątku wspólnego?
Postępowanie toczy się przed sądem rejonowym właściwym dla miejsca położenia majątku w trybie
nieprocesowym. Jeden z byłych małżonków powinien złożyć wniosek o podział majątku wspólnego
pamiętając o tym, aby załączyć odpis prawomocnego wyroku rozwodowego. We wniosku należy wskazać
udziały w majątku wspólnym, wymienić składniki majątkowe, dowody na ich istnienie
i pochodzenie, (tj. że należą do majątku wspólnego, a nie osobistego), wskazać miejsce ich położenia,
wartość oraz sposób, w jaki ma nastąpić podział.
Każdy z byłych małżonków, a obecnych współwłaścicieli może żądać, żeby składnik majątku został
podzielony, o ile jest taka możliwość, (np. środki zgromadzone na rachunkach bankowych, podział
fizyczny działki) ze spłatami, czyli wyrównaniem wartości poszczególnych części lub bez spłat. Jeżeli
współwłaściciele nie chcą podziału albo nie można go dokonać, wówczas do sądu należy decyzja, który z
byłych małżonków otrzyma składnik majątkowy i dokona spłaty drugiego, (sąd ustala wysokość spłaty,
termin itp.).
Może się zdarzyć, że jedynym sposobem zniesienia współwłasności będzie sprzedaż
składnika majątkowego i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży, chociaż należy pamiętać, że ww. metoda
orzeczona przez sąd jest bardzo nieopłacalna, gdyż następuje w drodze licytacji komorniczej, a więc
poniżej wartości przedmiotu. Najważniejsze, żeby pamiętać, że w trakcie postępowania zawsze można
zmienić stanowisko, można też zawrzeć ugodę sprzedając rzecz na tzw. wolnym rynku, etc.
Czy sprawy o podział majątku są proste?
Oczywiste jest, że podział majątku komplikuje się bardziej kiedy jednym ze składników majątkowych
jest nieruchomość, na której zakup został zaciągnięty i jeszcze niespłacony przez byłych małżonków
kredyt hipoteczny. W ww. sytuacji nawet po zniesieniu współwłasności najprawdopodobniej byli
małżonkowie będą podlegali wspólnym rozliczeniom. Przy podziale majątku wspólnego rozliczane są
także kwestie nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny i na odwrót, (np. remont wspólnego
mieszkania ze środków pochodzących ze sprzedaży działki wchodzącej w skład majątku osobistego, etc.).
Bardzo często dochodzenie roszczeń w sprawie majątkowej wspólnego wymaga skomplikowanego postępowania dowodowego w tym opinii biegłych sądowych. Mając na względzie doniosłość skutków prawnych i finansowych postępowania o podział majątku wspólnego, warto skorzystać z pomocy adwokata, który należycie oceni i podpowie najlepsze rozwiązanie dla reprezentowanej przez siebie strony. Nasza Kancelaria Adwokacka ze Szczecina świadczy usługi z zakresu spraw o podział majątku. Zapraszamy serdecznie do kontaktu.