Instytucja zachowku, podobnie jak całe prawo spadkowe jest częścią prawa cywilnego, jednak ze względu na jej specyfikę, tj. możliwość jej zastosowania wyłącznie przez zstępnych, małżonka i rodziców spadkodawcy (art. 991 kc), a zatem najbliższą rodzinę, powyższe zagadnienie zostało opisane w części prawa rodzinnego i opiekuńczego.
Poziom skomplikowania spraw o zachowek bywa różny, od względnie prostych, po najbardziej pracochłonne, przy czym niemal zawsze zachodzi konieczność zasięgnięcia opinii biegłych, co pociąga za sobą składanie do nich zastrzeżeń.
Warto wiedzieć
Sprawy o zachowek w istocie są sprawami o zapłatę, roszczenie to przysługuje najbliższym w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził testament, a zatem w ten sposób powołał do spadku wyznaczoną przez siebie osobę/osoby.
Polski ustawodawca chroni interesy najbliższej rodziny zmarłego umożliwiając wskazanym wyżej osobom wystąpienie przeciwko spadkodawcy, (ale też w konkretnej sytuacji zapisobiercy windykacyjnego, czy osoby obdarowanej przez spadkodawcę)
o zapłatę połowy bądź dwóch trzecich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym.
Ustalając udział w spadku stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się spadkobierców spadkobierców oraz tych, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy się go zrzekli lub zostali wydziedziczeni, (art. 992 kpc). Do ustalonego stanu czynnego spadku dolicza się do spadku darowizny, (według ściśle określonych reguł), oraz zapisy windykacyjne, nie uwzględniając z kolei zapisów zwykłych i poleceń.
Należy wspomnieć, że spadkodawca może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, czyli pozbawić go możliwości wystąpienia z tym roszczeniem w razie gdy np. uprawniony uporczywie nie dopełniał względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, (art. 1008 kc). Wydziedziczenia można uniknąć w zależności o indywidualnych okoliczności sprawy.
Dokładny opis instytucji zachowku znacznie wykracza poza ramy niniejszego omówienia, dość jednak pamiętać, że z roszczeniem tym można wystąpić w nieprzekraczalnym terminie pięciu lat od ogłoszenia testamentu, (do ,,, r. były to tylko trzy lata). Warto pamiętać, że roszczenie o zachowek można dziedziczyć w przypadku gdy spadkobierca uprawnionego do zachowku należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Reprezentacja
Sprawy o zachowek bywają bardzo skomplikowane nie tylko ze względu na sposób obliczenia udziału w spadku, krąg osób od których można żądać zapłaty w konkretnych okolicznościach, potrzebę wyceny udziału spadku, co sprowadza się do wyceny poszczególnych jego składników, czyli sporządzania opinii biegłych.
Podobnie w każdej innej sprawie osoby zainteresowane mogą osiągnąć porozumienie zakończone ugodą, często jednak wstępują na drogę sądową.
W każdej z wyżej opisanych sytuacji udział profesjonalnego pełnomocnika przyczynia się do ugodowego rozwiązania sprawy, a w przypadku postępowania sądowego gwarantuje należytą ochronę interesów reprezentowanej strony.